"Het regent, het regent, de pannen worden nat." Ik staar naar buiten met dit oude kinderliedje in mijn hoofd. Er valt een fikse bui. Ik hoef vanavond de tuin niet te sproeien. De laatste weken toch niet, want het prachtige voorjaarsweer is opgevolgd door een doodnormale Hollandse zomer: lekkere temperaturen en af een toe een bui. Ik vind het best lekker zo. De beuken- en hederahagen zijn allemaal gesnoeid, ik kan weer over op de pensionado-stand: 'niks moet, niksen mag'. Echt niksen kan ik niet. Als ik ga zitten pak ik meestal meteen een boek. Mijn gedachten dwalen af naar een recent gelezen boek: 'Het eiland onder de zee' van Isabel Allende. Een dikke pil van 447 pagina's. De term die ik als kop heb gebruikt, stond op internet boven een korte beschrijving van het boek.
Vorige maand werd hier Keti Koti gevierd. Met heel veel aandacht van de media, omdat de slavernij 150 jaar geleden hier is afgeschaft. Je kon het echt niet missen. Veel programma's op tv met muziek, dans en verhalen. 'Hoe komt het dat ik zo weinig weet van Keti Koti,' vroeg ik mij af. Ik ben meteen gaan googelen. Het antwoord lijkt simpel: het is een Surinaams feest, geen Nederlands feest.
Maar, net als over Keti Koti, leerde je vroeger op school ook vrijwel niets over de slavernij. Tijdens de geschiedenislessen werd gemeld dat het ooit bestond, maar meer ook niet. Tijdens de aubades op Koninginnedag stonden we met zijn allen Michiel de Ruyter, Piet Hein en de andere stoere zeevaarders te bejubelen. Mijn enige kennis over slavernij komt eigenlijk door het lezen van 'De negerhut van oom Tom' toen ik een jaar of 10 was. Mijn lievelingsboek toen. Wat maakte dat een indruk, wat heb ik gehuild, wat haatte ik die blanke 'eigenaar'.
Omdat ik op de dag van Keti Koti de laatste bladzijde van het boek dat ik toen aan het lezen was had omgeslagen, ging ik op zoek naar ander leesvoer. Op de achterkant van 'Het eiland onder de zee' las ik dat het ging over de slavernij. Voor mij een heel goed moment om te starten met dit boek en om mijn kennis over het slavernijverleden te vergroten.
De term Eiland onder de zee verwijst naar 'het paradijs van Guinea', het hiernamaals. De levensomstandigheden van de slaven op Saint-Domingue (een Franse kolonie nu Haïti) zijn zo slecht dat ze liever naar 'het eiland onder de zee' willen dan verder te leven als eigendom van een plantagehouder.
Het leven van de slavin Zarité speelt zich af op Haïti, Cuba en Louisiana (een Franse kolonie, door Napoleon verkocht aan de USA). Het verhaal wordt verteld vanuit verschillende invalshoeken. Zarité wordt als 9-jarig meisje opgeleid om de persoonlijke slavin van Eugenia te worden, de vrouw van Toulouse Valmorain. Hij kwam naar het eiland om de plantage van zijn vader over te nemen en weer rendabel te maken. Hij ziet slaven als een bezit en verbaast zich erover dat de dokter hen ziet als mensen die kunnen denken en gevoelens hebben. Door Zarité en haar tante maak je kennis met hun gebruiken, voodoo, genezende kruiden, het aanroepen van hun loa's en vooral hun hunkeren naar vrijheid. Als lezer verveel je je geen seconde en maak je kennis met een belangrijk tijdperk: het begin van het afschaffen van de slavernij. Zo krijg je inzicht in de visie van de militairen en worden via gevluchte slaven de drijfveren van de rebellen verwoord. Via Toulouse en de 'grands blancs' maak je kennis met de onwrikbare mening dat de afschaffing van de slavernij absurd en ondenkbaar is. Met Maurice, zoon van Toulouse en toekomstig eigenaar van de suikerplantage, komt het abolitionisme (het streven naar de afschaffing van de slavernij) aan bod. Het boek staat vol oude thema's die nog altijd actueel zijn: de vluchtelingenstroom, racisme, trouw en verraad, verkrachting, incest, moederliefde...
Voor iedereen die deze onderbelichte periode (de slavernij) in ons deel van de wereld beter wil leren kennen en daardoor de afkomst van mensen in onze eigen samenleving beter willen begrijpen, is dit boek zeker een aanrader.
Tot slot nog even terug naar Keti Koti. Ik vind dat er hier een officiële herdenking van het Nederlandse slavernijverleden, op de dag voorafgaande aan Keti Koti zou moeten komen. En ook is het hard nodig dat elke Nederlander op school leert dat Nederland een slavernijverleden heeft van bijna drie eeuwen. Dit hoort - behalve excuses - ook gewoon bij het Nederlands historisch erfgoed!
Genoeg voor nu, tot mijn volgende spinsel.
(bijgaande afbeelding vond ik op Google en geeft een beeld van de opstand van de slaven op Haïti)
Reactie plaatsen
Reacties